بررسی و تبیین مولفه های موثر بر برنامه ریزی محله مبنا، نمونه مورد مطالعه: محله فیروزسالار شهر گوگان

رشد فزاینده ابعاد شهرنشینی و شکل گیری مقیاس های جدیدی از رشد شهری در طی چند دهه اخیر موجب شده است، که شهر و شهرسازی معاصر با چالشهای نوینی مواجه گردد؛ بطوریکه در ادبیات شهری دهه های اخیر از مهمترین رویکردهای توسعه شهری در مواجهه با رشد مشکل آفرین شهرها، توجه به خردترین واحد یعنی محلّه در چارچوب برنامه ریزی محلّه ای است. بررسی نظریه ها و رویکردهای مختلف مرتبط با توسعه محلّه ای در طول صد سال اخیر به نحو کاملی حکایت از تفوق فرهنگ اجتماعی محلّه بر دیگر جنبه های آن دارد، بطوریکه بررسی مشخصه ها و مفهوم برنامه ریزی محلّه- مبنا نشان می دهد که رویکرد مذکور با ظرفیت سازی، سرمایه اجتماعی و مشارکت مردمی به عنوان مولفه های کلیدی و موثر در جستجوی تعامل اجتماعی است، لذا تسهیل کننده و هماهنگ کننده بوده و کمتر به مداخله کالبدی فضائی پرداخته و با نگاه فرایندگرا به پایداری تصمیم ها در سطوح مختلف خواهد انجامید. بر این اساس، در این پژوهش پس از بررسی ادبیات نظری پیرامون موضوع تحقیق، به بررسی ظرفیت های سرمایه اجتماعی در محلّه فیروزسالار شهر گوگان در استان آذربایجان شرقی در چهارچوب رویکرد دارایی-مبنا پرداخته شده است و تمایل به مشارکت که پیش نیاز ضروری برنامه ریزی محلّه- مبنا است به عنوان متغیّر وابسته و سایر ظرفیتهای سرمایه اجتماعی بعنوان متغیّرهای مستقل با روش پیمایش مورد سنجش قرار گرفته است. یافته ها نشان می دهد که بین شاخصهای سرمایه اجتماعی، همبستگی بالا و مثبتی با تمایل به مشارکت وجود دارد. مهمترین عامل در تمایل به مشارکت، بعد از امنیت (با تاثیر علّی 819/0 )، انسجام اجتماعی با تاثیر علّی 669/0 است و کمترین عامل تاثیرگذار نیز، هنجارهای اجتماعی با تاثیر علّی 0239/0 است. اعتماد اجتماعی با تاثیر علّی 665/0، سومین عامل و مشکلات محلّه چهارمین متغیّر اثرگذار بر تمایل به مشارکت است، که با ضریب تاثیر 191/0- بر تمایل به مشارکت در جهت معکوس عمل می کند، یعنی با کاهش مشکلات تمایل به مشارکت افزایش می یابد. میانگین بی قدرتی (09/3 )، متوسط به بالا بوده و پنجمین متغیر اثرگذار بر مشارکت با تاثیر علّی 0551/0، بعد از مشکلات محلّه است. بین احساس بی-قدرتی و تمایل به مشارکت رابطه مثبت وجود دارد و افرادی که احساس بی قدرتی بیشتری می نمایند، تمایل به مشارکت نزد آنان بیش از سایرین است. در بین متغیّرهای مستقل نیز بیشترین تاثیر علّی با مقدار 573/0 – میان انسجام اجتماعی و اعتماد اجتماعی وجود دارد.